طرح توجیهی کشت و پرورش اسطخودوس

ایران به دلیل برخورداری از تنوع آب و هوایی و حضور سرمایه انسانی  جوان و کارآمد در بخش کشاورزی و نیز انرژی فراوان و در دسترس،  توسعه کشت و بهره برداری از گیاهان دارویی یکی از اولویت های اصلی کشور برای رسیدن به اشتغالزایی، ثروت آفرینی و استفاده حداکثری از توان داخلی در جهت افزایش تولید ملی، خودکفایی و صادرات است. مزارع اسطوخودوس در ایران با سطح محدود وجود دارد که با توجه به بررسیهای صورت گرفته امکان افزایش سطح زیرکشت آن بسیار بیشتر می باشد. اسطوخودوس به دلیل داشتن مواد مؤثره در صنایع غذایی، تهیه داروها و صنایع بهداشتی- آرایشی کاربرد فراوان دارد. از گل و اندام رویشی آن اسانس استخراج میگردد که به صورت  گسترده در صنایع مختلف استفاده می شود. تنوع آب وهوایی ایران، شرایط کاشت و پرورش گیاهان دارویی معطر را مناسب کرده است. در برخی شرایط رویشگاهی از جمله وجود تنش های محیطی غلظت متابولیتهای ثانویه و مواد مؤثره در آن ها افزایش می یابد.
اسانس استخراج شده از این گیاهان با کمیت و کیفیت بالاتر نه تنها می تواند نیاز داخلی را تامین نماید بلکه به دلیل کیفیت بالا امکان صادرات بیشتر را نیز فراهم مینماید. برخی از خواص درمانی گیاه اسطوخودوس عبارت اند از: اثر ضدعفونی کننده، مقوی  سیستم عصبی، آرام بخش، ضد تشنج، خواب آور، شل کننده عضلات، ضد نفخ، محرک جریان صفرا، ادرارآور، ترمیمکننده زخمها،
ضدآفتاب سوختگی و مسکن نیش حشرات. درباره افراد صفراوی مزاج، مضر و عطش آور است و در افراد گرم مزاج موجب تهوع میشود.

مصرف بیش از 10 گرم در روز باعث تپش قلب و صدمه به دستگاه تنفسی می شود. مصرف فراورده های گیاه در زنان باردار ممنوع است.  کشت و پرورش گیاه دارویی اسطوخودوس از مشاغل تولیدی است و تولیداقتصادی و ارگانیک اسانس و اندامهای گیاه به صورت خشک و تازه  و عرضه آن به بازارهای داخلی و خارجی موجب سودآوری مناسب این کسب و کار میشود. با توجه به امکان کشت زراعی اسطوخودوس در مزارع با هدف کاربری دارویی و در مواردی کاربری تزیینی (استفاده در فضای سبز شهری) از نوع مشاغل توسعه ای به شمار می آید. زیرا، هدف از این حرفه تولید محصول با فناوری روز میباشد، به نحوی که از نظر کیفیت و نحوه عرضه نیز واجد نوآوری باشد. گرایش مردم به استفاده دارویی وسیع از این گیاهان، زمینه های اختصاصی بهره برداری از اسطوخودوس، استفاده شرکت های فعال و طرف قرارداد شهرداریها از این گیاه برای زیباسازی فضای سبزی شهری به ویژه در پارکها و بلوارها، جذابیت و سودآوری  درازمدت این کسب و کار را به دنبال دارد. در فرایند تولید و توسعه کمی و کیفی آن، امکان بهره مندی از فرصتهای متنوعی، از آن جمله توسعه بازارهای هدف به خصوص دستیابی به بازارهای خلیج فارس، فرآوری و تولیدات محصولات دارویی، آرایشی و بهداشتی، بسته بندی های متنوع، مواد ترکیبی متنوع و... برای پیشرفت این کسب وکار وجود دارد. برای بهره مندی از این فرصتها خشک کردن سرشاخه ها و گلهای برداشت شده در سایه و زیروروکردن آرام آن ها حداقل یک بار در روز برای جلوگیری از کپک زدگی ضروری است. حداکثر دما برای خشک کردن در خشک کن های صنعتی 40 درجه سانتیگراد است. دمای بیش از این مقدار باعث پایین آمدن کیفیت ماده مؤثره می گردد.  از طرفی، برای اطمینان از خشک شدن کامل گیاه و انبارداری صحیح، ریختن در کیسه های پارچه ای 20 یا 50 کیلوگرمی و قراردادن آن ها در محلی  سرپوشیده، دور از رطوبت و عاری از حشرات و جانوران موذی ضروری است.